Zachowanie dorosłego psa jest w 20% uwarunkowane genetycznie, natomiast w 80% zależy od wpływu otoczenia i to już od pierwszych dni po urodzeniu. Dlatego kluczowe znaczenie ma zapewnienie szczeniętom optymalnych warunków rozwoju.

Rozwój szczenięcia dzielimy na kilka faz:

– okres przed urodzeniem- badania wykazały że płody szczeniąt wyraźnie reagują na emocje przeżywane przez sukę, dlatego wskazane jest zapewnienie suce spokoju i częste jej dotykanie i głaskanie

– okres noworodkowy – od narodzin do 2 tygodni- szczenięta jedzą i śpią, są wylizywane przez matkę, a substancje zapachowe wydzielane przez matkę, zwane feromonami, działają na szczenięta uspokajająco. W tym okresie zaleca się dotykanie szczeniąt i delikatne podnoszenie.

-okres przejściowy – od 2 do 3 tygodnia – szczeniętom otwierają się oczy i przewody słuchowe, zaczynają reagować na bodźce wzrokowe i słuchowe.

– okres socjalizacji – od 3 tygodnia do12 tygodnia- szczenięta lepiej widzą i reagują na bodźce, zaczynają bawić się ze sobą, samodzielnie jeść, bawić się z ludźmi. Szczenięta poznają własny gatunek, naśladują zachowania matki, uczą się prawidłowych relacji i porozumiewania się z psami  i zachowań pokojowych, które w przyszłości pozwolą im unikać konfliktów, dlatego do 7 tygodnia powinny przebywać z suką i rodzeństwem.

Okres ten zbiega się z okresem obniżonej odporności szczeniąt, kiedy przestaje działać tzw. odporność bierna przekazana szczeniętom przez matkę,  a odporność nabyta dzięki szczepieniom ochronnym jeszcze nie występuję. Dlatego też z powodów zdrowotnych zaleca się izolowanie szczeniąt od świata zewnętrznego.

Bardzo ważne jest znalezienie kompromisu pomiędzy tymi czynnikami. Behawioryści zalecają wczesny program szczepień ze względu na kluczowe znaczenie okresu socjalizacji w rozwoju psa, jednak rozpoczęcie szczepień nie może nastąpić wcześniej niż w 6 tygodniu życia, ponieważ przeciwciała matczyne, które dają odporność szczeniętom zaraz po urodzeniu, obniżą ich skuteczność.

Wczesny program uodporniania  obejmuje 3-krotne szczepienie  szczepionkami typu puppy

6-8 tydzień – nosówka i parwowiroza

10 -12 tydzień – nosówka, parwowiroza, leptospiroza, kaszel kenylowy, wirusowe zapalenie wątroby (ch. Rubartha)
16 tydzień –  powtórzenie szczepień z 10-12 tygodnia plus koronawiroza

Standardowy kalendarz szczepień

9-10 tydzień – nosówka, parwowiroza, leptospiroza, kaszel kenylowy, wirusowe zapalenie wątroby (ch. Rubartha)

12-14 tydzień powtórzenie szczepień z 9-10 tygodnia plus koronawiroza

Szczepienie przeciwko wściekliźnie w wieku powyżej się odbyć miedzy 2 a 5 miesiącem życia psa, co jest uregulowane prawnie.

Program szczepień i rodzaj szczepionki powinien być dobrany przez lekarza weterynarii, który wie, jakie choroby występują najczęściej  na danym terenie i ryzyko z tym związane, a także specyfikę poszczególnych ras psów oraz zalecenia producentów szczepionek.

Bardzo ważne jest aby w tym czasie, mimo okresu odizolowania, przez który szczenię przechodzi w związku ze szczepieniami, zapoznawać je z jak największą ilością bodźców oraz żeby odbywało się to w pozytywnej atmosferze.

Należy zapewnić kontakty z różnymi osobami, mężczyznami, kobietami, dziećmi, można zapraszać znajomych z dorosłymi, zdrowymi, zaszczepionymi i zrównoważonymi psami. Należy zapoznawać szczenię z różnymi dźwiękami, które można nagrać np. wystrzały, odgłosy burzy, odgłosy ulicy, krzyki dzieci, dzwonek telefonu, odgłos wiertarki itp. Nagranie na początku odtwarzamy cicho, a jeżeli szczenię nie wykazuje zaniepokojenia stopniowo coraz głośniej. Zaleca się wozić szczenię samochodem, wypuszczać do ogrodu, jeżeli jest taka możliwość.  Jak tylko zakończy się okres kwarantanny należy zapoznać szczenię z ulicą, windą, schodami i  innymi zwierzętami, rowerzystami.

Od niedawna zaczęły pojawiać się w Polsce psie przedszkola, w których szczenięta mają możliwość kontaktu z innymi psami i gdzie poprzez zabawę uczą się prawidłowych zachowań i reakcji, ponadto poznają nowe sytuacje, uczą się wykonywania prostych komend.

Normalnie rozwinięte czteromiesięczne szczenię powinno wiedzieć, że jest psem, znać sygnały wysyłane przez inne psy i ich znaczenie, powinno kontrolować siłę ugryzienia,  powinno bez strachu wychodzić na spacer, znać już okoliczny teren, nie bać się obcych, rowerzystów, wrotkarzy.

W wieku około 4 miesięcy należy także zacząć stopniowo  przyzwyczajać psa do samotnego zostawania w domu. W tym wieku następuje naturalne odłączenie szczeniąt od suki i jest to proces przez który powinien przejść każdy szczeniak. Jeżeli zwierzę nie przejdzie procesu odłączenia może u niego zaistnieć tendencje do wystąpienia lęku przed samotnością, który może objawiać się np. demolowaniem mieszkania lub wyciem w czasie gdy pies zostaje sam w domu.

Izolacja szczeniąt w okresie socjalizacji lub zbyt wczesne odłączenie od matki i rodzeństwa może spowodować zaburzenia zachowania. Szczenięta, które nie były dotykane w wieku do 3 tygodni mogą bać się dotyku, głaskania. Zbyt wczesne oddzielenie od matki powoduje brak kontroli siły gryzienia i ugryzienia takich psów mogą być bardzo mocne, psy mogą mieć problemy w porozumiewaniu się z innymi psami. Brak kontaktu z ruchem ulicznym, ludźmi, dziećmi, psami może powodować  strach i obawę przed wychodzeniem na ulicę lub kontaktem z ludźmi, lęk przed innymi psami.

Im więcej bodźców pozna szczenię w okresie socjalizacji, tym mniejsze jest ryzyko wystąpienia u niego zaburzeń zachowania w życiu dorosłym.